zaterdag 23 januari 2010

taalbaas literatuer

Fan wa is it folgjende fragmint:

It ûntgie de buorfrou net. ‘Sjochst no wol? Hy hat al in frommes by him! Dy wie hjir fan ’e moarn ek al. Sjoch mar, se skaait dêr foar it rút om. Is ’t net skandalich? Dat sa’n man him net skammet. Amper is syn frou by him wei of hy slacht al mei in oaren om!’ De permanintkroltsjes skodden noch lang hinne en wer.

A. Paulus Akkerman
B. Froukje Annema
C. Riek Landman

Klik hjir foar it goede antwurd

vrijdag 15 januari 2010

Taalbaas Stavering

De stavering fan it “û”-lûd

Stavering is in kwestje fan regels en ôfspraken. Prinsipes wurde ôfpraat, mar ek de útsûnderings dêrop. It wichtichste prinsipe by talen lykas it Frysk is, dat foar elke spraakklank in teken (in letter of in kombinaasje fan letters) brûkt wurdt. Der binne talen dy’t net per klank, mar per wurdlid (lettergreep) staverje; dat skynt benammen by it lêzen tige handich te wêzen. Der binne ek talen dy’t foar elk begryp (wurd) in teken hawwe; tink oan it Sineesk.

It prinsipe fan ien klank = ien teken wurdt yn de measte talen net lang folholden. Yn it Frysk is it oe-lûd (û-lûd) dêr in foarbyld fan. Dat lûd kin lang of koart wêze, mar beide kinne se sawol mei oe as mei û stavere wurde. Foarbylden: de koeke (lang), it boek (koart), it hûs (lang) en de grûn (koart). Yn tiidwurden kin mei oe en û de tiid oanjûn wurde: ik lûk (notiid) en ik loek (doetiid). As regel krije tiidwurden yn de doetiid oe, wat betizing mei oare wurden dêr’t in û-lûd yn sit, tefoaren komt: ik sloech en ik bin slûch kinne wy sa moai útinoar hâlde.

En dan is der noch de oe as twalûd, suver altyd stavere mei oe. Dat twalûd wurdt yn it Hollânsk altyd folge troch de r, mar yn it Frysk komt it ek foar oare klanken foar. Fansels hawwe wy boer en koer, mar ek hjoed, goes, stoel en ik haw sjoen.
Wat is it dochs dreech..., mar al dy ôfwikings fan de regel(s) binne goede arguminten foar, dat it kin hast net oars.
Wa’t in oplossing wit foar ditsoarte problemen yn ús staveringssysteem, moat him mar oppenearje.

vrijdag 8 januari 2010

Taalbaas: Thús op it web

It ynternet is in machtich moai plak om wat om te sneupen. Jo kinne winkelje by de Afûk, ferdwale yn de Wikipedia en foto's sjen op Flickr. Der binne gâns nije wurden ûntstien om it ynternet hinne en homepage, (web)site, (web)page binne dêr foarbylden fan.

Website - Homepage - Webpage
De website is it plak op it web of ynternet dêr't beskate ynformaasje te finen is. It is alle ynformaasje dy't de Fryske Akademy bygelyks opslein hat efter it adres www.fryske-akademy.nl. Alles oer de Fryske Akademy (ûndersyk, útjeften, taalburo ensfh.) heart dêrby. Frysk foar website is webstee en (minder gaadlik) webstek.
De homepage is de earste side op in webstee mei keppelingen nei oare siden fan itselde webstee of nei oare websteeën. Op de homepage fan de Afûk kinne jo bygelyks klikke op kursussen om op it part mei ynformaasje dêroer te kommen. Foar homepage kinne yn it Frysk thússide, begjinside of hiemside brûkt wurde.
In webpage is in side dy't op in op it ynternet oansluten kompjûter ynladen wurdt. By Tresoar kinne jo sa de side 'Fryske skriuwers' oanklikke en besjen (elke skriuwer is ek wer in 'page'). It Frysk hat dêr wol webside foar.
De wurden (web)side en (web)site jouwe wolris betizing. Site wurdt dan brûkt as side bedoeld wurdt en oarsom. In fûstregel is: page (pagina) oersette mei side: webside, thússide, begjinside, hiemside. It Ingelske site (plak) wurdt stee: webstee.

Ynternet is anargy
De frijheid fan ynternet kin fansels ek meitsje dat jo jo neat oanlûke fan taalregeltsjes en ôfpaste wurdbetsjuttings. Brûke jo prinsipieel Fryske kompjûtertermen of brûke jo leaver Ingelsk? Of is Nederlânsk bêst genôch: lit it ús witte en reagearje hjirûner of skriftlik: Afûk Taalbaas, postbus 53, 8900 AB Ljouwert.

zaterdag 2 januari 2010

Taalbaas Stavering

Yn de earste wiken fan it jier wurdt it o sa faak sein, mar hoe moat it einliks skreaun wurde? Kies út A, B of C. In protte lok en seine.

A. lokkich neijier
B. lokkich nijjier
C. lokkich nijier

Klik hjir foar it goede antwurd