dinsdag 28 mei 2013

Dei en dage

Ien fan de ferskillen tusken oan de iene kant Frysk en Ingelsk en oan de oare kant Nederlânsk en Dútsk, is dat de g yn de earstneamde talen gauris yn in j-eftich lûd feroare is. Nederlânsk dag en Dútsk Tag is yn it Frysk dei en yn it Ingelsk day. Oare foarbylden binne Frysk meie en Ingelsk (to) may oan de iene kant en Nederlânsk mogen en Dútsk mögen oan de oare kant: Ik mei him wol lije / ik mag hem niet. Yn it Frysk is de feroaring fan g nei in j-eftich lûd net altyd konsekwint trochfierd. Wy hawwe it oer ien dei, mar oer twa dagen. En ik jei en wy jeie op grut wyld, mar do jagest it hynder oer de kop.

woensdag 8 mei 2013

Oates en toates


“Earne oates en toates wêze” (ek wol sein as “hoates en toates wêze”) betsjut dat ien gauris by ien oer de flier komt en dêr o sa wolkom  is, oftewol “kind aan huis”. Hoe’t dy útdrukking ûntstien is, ha ferskate lju har ôffrege, de lêste pear hûndert jier. Der is earder wol tocht dat “oates en toates” te krijen hie mei it eardere wurd foar beppe, dat ús oerlevere is  yn Lemsters oate en Hylpers aete. Mar de oan no ta meast oannimlike ferklearring is dat it te krijen hat mei it Aldfrysk ôtheres dat “oars, fierders” betsjutte. Dat is wer ûntstien út de foarm ôther(e)s-end-ôther(e)s mei de betsjutting fan “wer, jitris, op ‘en nij”.  Ut dy foarm is nei alle gedachten oates en toates ûntstien. In “frjemde” siswize is sa dochs wer te ferklearjen.

donderdag 2 mei 2013

Gearkomste

It wurd 'gearkomste' heart by in fersoarge foarm fan it Frysk, dy't soms as 'gearkomste-Frysk' oantsjut wurdt. Minsken tinke faak dat it giet om in moai, âld wurd dat bedrige wurdt troch it Nederlânske 'fergadering'. Dat is net korrekt. Sterker noch, it is eins oarsom. It wurd 'fergadering' komt út it Hollânsk, mar is al hiel lang yn gebrûk yn it Frysk. Puristen hawwe om 1850 hinne it wurd 'gearkomste' betocht en nuver genôch is dat wurd ridlik suksesfol wurden en wrot it no yn offisjeel gebrûk it âlder 'fergadering' út it stee.